Nowości  Kosmonautyka    
 


Kosmonautyka.pl > Mars 3

Mars 3

Mars 3 to rosyjska sonda kosmiczna z łazikiem, która jako pierwsza wylądowała miękko na Marsie.

Sonda ta przetransportowała na Marsa pierwszy łazik marsjański PrOP-M, który wyprzedził amerykańskie łaziki marsjańskie o ponad ćwierć wieku (następnym łazikiem na powierzchni Marsa był dopiero amerykański łazik Sojourner w 1997 roku).

Schemat sondy Mars 3
Schemat sondy Mars 3 (grafika: NASA)

Na sondę kosmiczną Mars 3 składały się:

  • łazik marsjański PrOP-M
  • lądownik
  • orbiter - sztuczny satelita Marsa

Wizualizacja lądownika na powierzchni Marsa połączonego kablem sterowania z łazikiem PrOP-M, które to komunikują się radiowo z orbiterem krążącym wokół Marsa
Wizualizacja lądownika na powierzchni Marsa połączonego kablem sterowania z łazikiem PrOP-M, które to komunikują się radiowo z orbiterem krążącym wokół Marsa


Film radziecki o bliźniaczych misjach Mars 3 i Mars 2

Sondę Mars 3 wyniesiono w kosmos 28 maja 1971 roku na pokładzie rakiety nośnej Proton.

Dane techniczne sondy kosmicznej Mars 3:

  • długość: 4,1 m
  • szerokość: 2 m
  • szerokość: 2 m
  • masa:
    • orbiter: 3 440 kg
    • lądownik z łazikiem: 1 210 kg (4,5 kg)

Łazik marsjański PrOP-M

Rosyjski łazik marsjański PrOP-M
Rosyjski łazik marsjański PrOP-M

Obudowę zaledwie 4,5 kg łazika stanowiło pudełko. Korpus spoczywał na dwóch szerokich płaskich nartach. Do automatycznego unikania przeszkód słyżyły dwa małe metalowe pręty umieszczone na przedzie pojazdu. Zdecydowano się na taki system ponieważ bezpośrednie zdalne sterowanie byłoby uciążliwe ze względu na długi czas potrzebny do transmisji radiowych między Ziemią i Marsem.

Po wylądowaniu na powierzchni Marsa łazik PrOP-M miał zostać wypuszczony na powierzchnię Czerwonej Planety za pomocą manipulatora. Poruszać się miał pełzając przy wykorzystaniu nart. Pozostawać miał cały czas w zasięgu kamer telewizyjnych lądownika. Do niego miał być zresztą fizycznie podłączony za pomocą 15-metrowego kabla, który stanowił jego "pępowinę".

Po pokonaniu 1,5 metra łazik miał się zatrzymać, zaś kamery łazika przesyłać obrazy postępów w ruchu. Wyposażenie naukowe łazika stanowiło urządzenie do testowania twardości i mierzenia gęstości materii.

Lądownik

Lądownik Marsa 3 w muzeum w Moskiwe
Lądownik Marsa 3 w muzeum w Moskwie (grafika: NASA)

Lądownik Marsa 3 miał kształt podobny do lądownika sondy Łuna 9, który jako pierwszy wylądowała na innym niż Ziemia ciele niebieskim (Księżycu). Jednak konstrukcyjnie różniła się od niego znacząco. Była to kapsuła o średnicy 1,2 m wraz z hamującą osłoną aerodynamiczną w kształcie stożka o średnicy 2,9 m. Do ostatecznego wyhamowania ruchu lądownika w atmosferze Marsa służył spadochron oraz 4 rakiety hamujące, które do uruchomienia się wykorzystywały wysokościomierz radarowy. Kontakt z powierzchnią miało zostać dodatkowo zamortyzowane przewidzianą do tego pianką.

Wyposażenie lądownika stanowiło:

  • 2 kamery telewizyjne o widoku 360 stopni
  • spektrometr do badań atmosfery Marsa
  • urządzenia do badania mechanicznych i chemicznych właściwości gruntu.

Do komunikacji z krążącym po orbicie Marsa orbiterze służyły umieszczone u góry anteny i sprzęt radiowy. Zasilanie zapewniane były przez baterie, ładowane przez oddzieleniem się lądownika do orbitera tuż przez jego miękkim lądowaniem.

Lądownik z łazikiem sondy Mars 3 wylądował szczęśliwie w kraterze Ptolemaeus na Marsie w dniu 2 grudnia 1971. Po wylądowaniu lądownik rozpoczął pracę, jednak po 14,5 s pracy łączność między lądownikiem a Ziemią zanikła. Z powodu awarii lądownika łazik nie został uwolniony.

Jedyny niekompletny obraz jaki udało się przesłać lądownikowi Mars 3 na Ziemię z powierzchni Marsa
Jedyny niekompletny obraz jaki udało się przesłać lądownikowi Mars 3 na Ziemię z powierzchni Marsa

Orbiter

Więcej szczęścia miał 3,4 tonowy orbiter. Mimo, że wszedł on na inną orbitę niż wcześniej planowaną to udało mu się zrobić i przesłać wiele zdjęć Marsa.

Rosjanie rezygnują z łazików marsjańskich

Po porażce Marsa 3 Rosjanie już nie podejmowali prób umieszczenia łazika na Marsie. Kolejne sondy kosmiczne Mars 4 i 5 polegały na umieszczeniu orbiterów, czyli sztucznych satelitów Marsa (jednej się udało). Sondy Mars 6 i Mars 7 były zaś samymi lądownikami, bez łazików.

Znalezienie pozostałości Marsa 3 na Marsie

W 2012 roku, zatem po 41 latach od lądowania, na podstawie zdjęć satelitarnych wykonanych z orbity Marsa przez amerykańskiego satelitę Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) udało się prawdopodobnie znaleźć pozostałości po sondzie Mars 3.

Prawdopodobne umieszczenie pozostałości osłony, spadochronu, rakiet hamujących i lądownika Marsa 3 na powierzchni Marsa
Prawdopodobne umieszczenie pozostałości osłony, spadochronu, rakiet hamujących i lądownika Marsa 3 na powierzchni Marsa (grafika: NASA)

Odkrycia dokonał Witalij Egorow z Petersburga, zwykły fan kosmonautyki.

"Chciałem zwrócić uwagę ludzi na to, że eksploracja Marsa jest dziś dostępna dla każdego. Jednocześnie jesteśmy w stanie połączyć historię naszego kraju, które zostały utrwalone po wielu latach na zdjęciach Mars Reconnaissance Orbiter." - powiedział Egorow.

Wsparcie

 

Na bieżąco. Za darmo. Codzienne.
Wesprzyj rozwój portalu Kosmonautyka.pl!

Kosmonautyka.pl na serwisach społecznościowych: